สุพรหมโมกขา
ที่มา :
- รหัสชุดข้อมูล: TH-ST-MSU-190
- ชื่อเรื่องหลัก : สุพรหมโมกขา
- ชื่อเรื่องรอง : -
- ประเภท : นิทานศาสนา
- แก่นเรื่อง :
- ภาษา : ไทยมาตรฐาน
- ผู้เก็บข้อมูล : ศญามน อุ่นบุญเรือง
- ผู้ให้ข้อมูล : -
- วันที่เก็บข้อมูล : -
- วันที่เผยแพร่ข้อมูล : 17 ธ.ค. 2561
- ผู้เผยแพร่ข้อมูล : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
- สิทธิ์ : สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์
คำสำคัญ :
ชาดก , พระโพธิสัตว์คำศัพท์เฉพาะ :
ขะลำ แปลว่า สิ่งของต้องห้าม ห้ามกิน ห้ามทำเนื้อเรื่อง
ครั้งเมื่อพระโพธิสัตว์เสวยชาติเป็นคนยากจน เป็นบุตรคนขอทาน ต้องกำพร้าแม่ตั้งแต่เด็กๆ พ่อเลี่ยงดูสุพรหมโมกขา พร้อมด้วยสุนัขที่มีหางเก้าหาง ซึ่งเกิดพร้อมกัน (สหชาติ) ก่อนตายพ่อได้สั่งความไว้ว่า ถ้าพ่อตายให้เอาซากศพของพ่อไปไว้ที่ปลายนา สุพรหมโมกขาก็ปฏิบัติตามคำสั่งพ่อเป็นอย่างดี เมื่อพ่อตายลง ด้วยอานุภาพของความดี พืชผลในไร่นาจึงงอกงามเป็นอย่างดีเกินคาด เพราะพระอินทร์ได้ส่งนางไข่ฟ้าให้ลงมาอยู่ในกะโหลกและคอยดูแลบ้านเรือนข้าวปลาอาหารเวลาสุพรหมโมกขาไม่อยู่ อยู่ต่อมานางถูกจับได้จึงได้อยู่เป็นสามีภรรยากัน
กิตติศัพท์ความงามของนางไข่ฟ้าเลื่องลือไปถึงเจ้าเมืองตุตระนครซึ่งเป็นคนมีใจพาลและมักมากในกามตัณหาจึงใคร่จะได้นางไข่ฟ้ามาเป็นภรรยา ดังนั้นจึงท้าพนันกับสุพรหมโมกขาต่างๆ นานา เช่น ชนไก่ ชนวัว ชนช้าง แต่ก็แพ้สุพรหมโมกขาเสียสิ้น เจ้าเมืองจึงบังคับให้ไปเอาดอกบัวที่เมืองบาดาลของพญานาค สุพรหมโมกขาจึงไปตามคำแนะนำของนางไข่ฟ้า โดยผ่านเมืองพญามดง่าม พญายักษ์ แล้วจึงถึงเมืองบาดาล ก็ได้ดอกบัวพร้อมทั้งลูกสาวของพญาทั้งสามเมืองด้วย เมื่อเอาดอกบัวไปถวายเจ้าเมืองแล้ว เจ้าเมืองยังไม่พอใจอยากได้นางไข่ฟ้ามาเป็นภรรยาเช่นเดิม จึงหาวิธีใหม่คือ ให้คนทำกลองขึ้นมาแล้วเอาเสนาอำมาตย์ผู้ฉลาดเข้าไปอยู่ในนั้น จากนั้นเอากลองไปมอบไว้ในบ้านของสุพรหมโมกขา เพื่อจะสืบดูว่าอะไรเป็นของ ขะลำ (ของต้องห้ามกิน ห้ามทำ) สำหรับสุพรหมโมกขา
เมื่อรู้แล้วก็เอากลองกลับมา แล้วทำอาหารสี่อย่างบังคับให้สุพรหมโมกขากิน นั่นคือ ไข่, ไข่มดง่าม, เนื้องู, และเนื้อหัวใจยักษ์ พอสุพรหมโมกขากินเข้าไป ภรรยาทั้งสี่คนเกิดโรคพยาธิ จึงพากันหนีกลับเมืองของตน นางไข่ฟ้าเดินทางผ่านป่าโดยสั่งความไว้กับสุนัขเก้าหางนั้นพร้อมแหวนหนึ่งวง พอสุพรหมโมกขากลับบ้านทราบเรื่องทั้งหมดจึงออกติดตามนางไข่ฟ้า โดยมีสุนัขเก้าหางเป็นเพื่อน
เมื่อไปถึงแม่น้ำใหญ่แห่งหนึ่ง จึงพากันว่ายน้ำข้ามโดยสุนัขให้จับหางจนกระทั่งหางทั้งเก้าขาดหมด พอไปถึงอีกฝั่งแม่น้ำสุนัขก็ตายพอดี ถึงอย่างไร สุพรหมโมกขาก็เดินทางต่อไปจนพบนางไข่ฟ้าที่เมืองอุททุมมัททุวะดี อยู่ที่นั่นนานพอควรจึงกลับมายังเมืองตุตระนคร พร้อมด้วยเสนาอำมาตย์ที่เจ้าเมืองอุททุมมัททุวะดีแต่งตั้งให้ แต่พอไปถึงเมืองตุตระนคร เจ้าเมืองทราบเรื่องจึงยกทัพจะมาปราบ เกิดต่อสู้รบกันจนเจ้าเมืองตุตระนครตาย ชาวเมืองจึงยกให้สุพรหมโมกขาเป็นเจ้าเมืองแทน บ้านเมืองจึงสงบสุขแต่นั้นมา
เวลาต่อมา สุพรหมโมกขากับอำมาตย์ทั้งสี่ ปลอมตัวเป็นพ่อค้า ออกเที่ยวสั่งสอนไปตามเมืองต่างๆ ได้แก่ เมืองเกตุมะวดี, หงสาวดี, ทันตะนคร, คันทิยารัฐ, วิเทหราช เป็นต้น เพื่อให้เจ้าเมืองและชาวเมือง ตั้งชีวิตอยู่ในหลักศีลธรรมอันดีงาม แล้วจากนั้นก็กลับมาปกครองเมืองตุตระนครต่อมาจนสิ้นอายุลง
คติสอนใจ
ธรรมะย่อมชนะอธรรม