เนื้อเรื่อง

ครอบครัวหนึ่ง มีฐานะยากจนมีลูกชายสองคน พี่ชายชื่อ สุริยคราส น้องชายชื่อ จันทรคราส วันหนึ่งพ่อและแม่ไปหาเผือกมันในป่าเพื่อนำมาเป็นอาหาร สองพี่น้องก็ทานอาหารจนหมดไม่ได้แบ่งอาหารเผื่อไว้ให้พ่อกับแม่ เมื่อพ่อแม่กลับมาถึงบ้านจึงโกรธลูกทั้งสองมากจึงไล่ออกจากบ้าน สองพี่น้องหนีเข้าไปในป่า ในระหว่างทาง เทวดาที่เป็นเทพพระอาทิตย์และพระจันทร์ เห็นว่าทั้งสองเป็นคนดีเลยช่วยเหลือโดยการปลอมตัวเป็นงูเห่าและพังพอนต่อสู้กัน

ครั้นพอฝ่ายหนึ่งเสียชีวิตจึงไปกัดเปลือกไม้มาพ่นใส่ร่างกายจึงฟื้นคืนมาได้ สองพี่น้องจึงเก็บเอาสมุนไพรใส่ห่อยาเดินทางไปด้วย ในระหว่างทางพบกากินลูกไทรแล้วตกลงมาตายจึงเอายาสมุนไพรเป่า ทำให้กาฟื้นขึ้นมาได้ กาจึงขอเป็นทาสรับใช้ สองพี่น้องเดินทางไปเรื่อยๆ พบปลาดุก, ไก่, ช้าง, ตะกวดและกบตาย ก็เอายาสมุนไพรเป่าจนสัตว์เหล่านั้นฟื้นขึ้นมาและยอมเป็นทาสรับใช้

ครั้นเมื่อสองพี่น้องได้แต่งงานกับลูกสาวคนรวย จึงนำทองกลับไปให้พ่อแม่ ก่อนจะกลับบ้านก็สั่งกับภรรยาตนว่าห้ามนำยาสมุนไพรออกมาผึ่งในคืนเดือนเพ็ญ เพราะจะทำให้พระอาทิตย์และพระจันทร์ลงมาเอายาสมุนไพรคืน และภรรยาที่ถูกเทวดาดลใจให้ทำในสิ่งที่สามีห้าม เทวดาก็ได้ยาสมุนไพรกลับคืนไป สองพี่น้องจึงกลับไปเอาคืนแต่จนปัจจุบันกบก็ยังไม่ได้สมุนไพรวิเศษคืนยังตามต่อสู้กับพระจันทร์และพระอาทิตย์อยู่

คติสอนใจ

ทำดีย่อมได้ดี

ความสัมพันธ์ระหว่างนิทานกับสิ่งอื่น

ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ คือ สุริยุปราคากับ จันทรุปราคา